Στο βίο και την διδασκαλία τού Οσίου Σιλουανού τού Αθωνίτου βλέπουμε τον Άγιο να επανέρχεται επανειλημένα στο θέμα της θεοεγκατάλειψης.
Ομιλεί εκ πείρας καθώς επί δεκαπενταετία έζησε αυτή την φοβερή δοκιμασία. Με το βίωμα του μεταφέρει στη σύγχρονη εποχή, αυτή την Αγιογραφική και Πατερική διδασκαλία ιδιαίτερα απαραίτητη για τους αγωνιζόμενους χριστιανούς.
Πολλοί χριστιανοί ξεκινούν με ενθουσιασμό την πνευματική ζωή της αναγεννήσεως. Όμως στην πορεία, όταν συστέλλεται η θεία χάρις και επέρχεται καταιγίδα πειρασμών και δοκιμασιών, τα χάνουν. Προσεύχονται, επικαλούνται τον Θεόν, χωρίς καμμιά απάντηση. Απογοητεύονται, συγχύζονται, τα χάνουν. Η πίστη κλονίζεται. Οι αμφιβολίες περιτριγυρίζουν ώσπερ μέλισσαι.
Αυτή η κατάσταση παρομοιάζεται με την πορεία τού Ισραηλιτικού λαού στην έρημο. Είναι μια πορεία σε μια έρημο απαρηγόρητη εν γη ερήμω και αβάτω και ανύδρω (Ψαλμ. 62, 2).
Πρώτος ο ίδιος ο Κύριος πού εγκαταλήφθηκε από τον Θεόν ανέκραξε «Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλιπες;» (Ματθ. 27, 46).
Το ίδιο βίωμα έχουν οι μάρτυρες στους διωγμούς και οι όσιοι στην άσκηση της έρημου. Όλοι όμως συμφωνούν, ότι, όταν λέμε Θεοεγκατάλειψη, δεν έχουμε πλήρη εγκατάλειψη τού ανθρώπου από το Θεό. Απλώς ο Θεός μετά την πρώτη επίσκεψη, συστέλλει την Χάρι Του για να φανεί η διάθεση τού αγωνιστού χριστιανού.
Σ’ αυτή την περίοδο ο χριστιανός χρειάζεται υπομονή, έντονη προσευχή και πνευματικό καθοδηγητή.
Υπομονή, γιατί πρέπει να ξέρη ο αγωνιστής, ότι η κατάσταση αυτή είναι παροδική.
Προσευχή, γιατί αυτή θα είναι πού θα τού δίνει τη δύναμη.
Πνευματικό καθοδηγητή, γιατί ο πνευματικός πατέρας καθώς και οι εν Χριστώ συναγωνιστές αδελφοί είναι αυτοί πού θα μας στηρίξουν σ’ αυτή τη περίοδο της πνευματικής δοκιμασίας.
Ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος παρομοιάζει την κατάσταση της θεοεγκατάλειψης με τον ανικανοποίητο διψασμένο, όταν τον πάρουν από την πηγή τού νερού. Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην (Ματθ. 5, 6)• αυτός περισσότερο καίεται και ζητά να πιει και άλλο. Έτσι γίνεται και με την πνευματική δίψα, όταν σταματήσει να πίνει από την πηγή και δεν τον αφήνει να χορτάσει... Μ’ αυτό τον τρόπο ο χριστιανός μπαίνει στην άσκηση και τον πόλεμο. Παλεύει και αγωνίζεται με τον ίδιο το σατανά.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, παρομοιάζει την Θεοεγκατάλειψη με τον αστέρα των Χριστουγέννων πού κρύφθηκε από τους Μάγους για να τους δοκιμάσει στην υπομονή και την ανδρεία τους. Ο Θεός φέρεται σαν την φιλότεκνη μητέρα, πού αφού προσφέρει την αγάπη της πλούσια στα παιδιά της, κρύπτεται και αφήνει τους πειρασμούς να έρχονται, καθώς κάμνει και η μητέρα πολλές φορές κρυπτόμενη από τα τέκνα της διά να δοκιμάσει την υπομονή και την γενναιοκαρδία τους, για να γίνουν άνδρες με τους πειρασμούς και τις θλίψεις και να μη παραμένουν πάντοτε νήπια.....Από την μικροψυχία και την ανυπομονησία σου συμπέρανε πώς στην αρετή είσαι βρέφος και νήπιος. Η μεγάλη ανδρεία τότε δοκιμάζεται, όταν σε υστερήσει η χάρις τού Θεού τις γλυκύτητές της και εσύ δεν μικροψυχήσεις ολότελα.
Ο Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής ονομάζει την Θεοεγκατάλειψη και οργή Κυρίου. Οργή Κυρίου είναι το σταμάτημα της χορηγείας των θείων χαρισμάτων, η οποία γίνεται σε κάθε νου, πού μετερίζεται στην ύλη και καυχιέται για τα καλά πού τού έδωσε ο Θεός, σαν να είναι δικά του. Στο νου πού υψηλοφρονεί, δίκαια επέρχεται οργή δηλ. εγκατάλειψη, πού ονομάζεται και παραχώρηση. Δηλ. παραχωρεί ο Θεός να ενοχλείται από τους δαίμονες, για νά συναισθανθεί την φυσική ασθένειά του και να γνωρίσει καλά τη θεία δύναμη και χάρη πού τον σκεπάζει και κατορθώνει κάθε αγαθό.
Σκοπός της Θεοεγκατάλειψης κατά τον Άγιο Μάξιμο είναι η απόκτηση της ταπεινώσεως.
Ο ιερός Χρυσόστομος δίνει μια άλλη άποψη της εγκατάλειψης τού ανθρώπου από το Θεό, όταν αυτός εγκαταλείπεται από τον άνθρωπο. Οι μακρύνοντες από σού απωλούνται (Ψαλμ. 72, 27).
Δεν είναι οι αμαρτίες σας πού σας χωρίζουν από μένα; (Ησ. 59, 2), ρωτάει ο Θεός. Ο Ωσηέ λέγει: ελησμόνησες τον νόμον τού Θεού σου και εγώ θα σε λησμονήσω (Ωσηέ 4, 6). Πολλοί θεωρούν ότι τους θυμάται ο Θεός, όταν πλουτούν. Γι αυτό και κλονίζονται την ώρα της δοκιμασίας και της εγκαταλείψεως. Δεν γνωρίζουν ούτε να ευγνωμονούν το Θεό, όταν τους πλουτίζει, ούτε να υπομένουν όταν τους στερεί. Η εγκατάλειψη τού Θεού είναι ένα είδος προνοίας. Μας εγκαταλείπει δι ολίγον για να απομακρυνθεί η ραθυμία και να γίνουν οι ράθυμοι σπουδαιότεροι.
Και να κλείσομε με τον νεότερο λόγον τού Αγίου Σιλουανού, ο οποίος τονίζει ότι η Θεοεγκατάλειψη οδηγεί εις μετάνοιαν. Όταν εγκαταλείφθηκε ο ίδιος, τότε έλαβε την μεγάλη αποκάλυψη τού Κυρίου, «κράτει τον νουν σου εις τον Άδην και μη απελπίζου».
Αυτός ο λόγος είναι αποκαλυπτικός λόγος τού Χριστού, στα αποκαλυπτικά χρόνια μας.
Την ώρα της θεοεγκατάλειψης ο άνθρωπος φθάνει στον Άδη. Ζει στιγμές της κολάσεως. Συνειδητοποιεί, ότι είμαι χαμένος. Αλλά εκείνη την ώρα ανατέλλει η Ελπίδα, ο Ήλιος της δικαιοσύνης, πού μακάρι να ανατέλλει φωτοβόλος σ’ όλες τις ψυχές πού δοκιμάζουν την θεοεγκατάλειψη.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟΣ TEYXOΣ 24 2001
